MES (Üretim Takip/Yürütme Sistemi) Gerekli midir? Lüks müdür?

MES (Üretim Takip/Yürütme Sistemi) Gerekli midir? Lüks Müdür?

MES şekil1 ‘de görüldüğü gibi bir Üretim İşletmesinin ERP si ve Üretim sahasını birbirine bağlayan bir çarkın dişlisidir. İşletmede çalışanların , makine ve teçhizatın ve Ham malzemeden Mamule tüm materyalin bilgileri ERP içinde kayıtlıdır. Ayrıca Ürün Reçeteleri , Rotalar , Makine ve Teçhizat ve Teknik Mühendislik resim ve standartları da ERP içinde mevcuttur. MES , tüm bu bilgileri ERP’den alırken Üretim sahasında gerçek ve anlık doneleri de sensörlerden , PLC’lerden , Barkod cihazlarındaki anlık işlemlerden ve Nesnelerin İnterneti konusunda teknolojik gelişmelere bağlı olarak geliştirilen sistemlerden almaktadır. Aldığı bu bilgileri anlamlı raporlara , istatistiklere ve Yönetim kademelerinin görmek , anlamak ve bilgilenmek istediği ekranlara dönüştürür.

Bu anlamda baktığımızda an be an işletmenin birimleri ve tepe yönetimi , işletme içinde , alınan siparişlerin , işemirlerine dönüşerek , tedarik edilmiş malzemelerden yarı mamul ve mamul olarak üretimindeki anlık durumu izleme olanağına kavuşmaktadırlar. Bu olanak tek başına ERP ile mümkün değildir. Başka bir deyişle ERP’den çıkarsanacak raporlar çıktığında geçmiş zamana ait olarak çıktığından anlık müdahale şansı olmaz. MES , işte bu noktada anlık müdahale şansını ortaya koyması nedeniyle , son zamanların en anlamlı ve önemli kelimesi “Verimlilik” konusunda işletmeye katkı sağlamakta , bu sayede ERP kullanım verimliliği de artmaktadır. Üretim , Kalite , Bakım , Mühendislik , Planlama , Pazarlama-Satış , İK ve Mali birimler anlık bilgilerle donatıldıklarında işletmede doğan , yalın yönetimin meşhur 8 İsrafını önleme çalışmalarını daha kolay başarabilmektedirler.

Bu bakış açısı ile baktığımızda MES bir gerekliliktir. Lüks değildir. İşletmelerimizin en çok ihtiyacı olan şeyin “Verimlilik” olması nedeniyle ERP ile birlikte MES kullanımı ancak üretim işletmelerininin verimliliğini sağlayacaktır. Ülkemizde ERP kullanan işletme sayısı ne yazık ki % 20 lerde ve bunun da işletmelerin bazı fonksiyonlarında ERP kullanıp ( Mali ve İK konuları gibi ) , diğer birimlerde kullanmadığı çok sayıda işletme olduğu gerçeğinden hareketle baktığımızda verimli ve yetkin kullanan işletme sayısının % 15 lerin bile altında olduğu gerçeğiyle karşılaşıyoruz.

O nedenle ERP ile birlikte MES kullanımının artırılması konusunda çalışmalar yapılması Dijital Dönüşüm hızının bunca arttığı dünyamızda ülkemiz açısından kritik önem arzetmektedir. Bir çok ERP kullanımına geçen şirketlerin , gerekli tepe yönetim desteği ve çalışanlarının motivasyonu eksikliği nedeniyle ve ERP raporlarının geçmişi yansıtması ve o anda doğruyu göstermemesi nedeniyle güvensizlik duyarak ERP kullanımından vazgeçtiğini , bazen de yanlış ERP kullandıklarını düşünerek bir başka ERP’ye geçtiklerini görüyoruz. Halbuki gerçek ihtiyaç ERP yanına entegre bir MES yazılımıdır. ValoremTeam olarak biz , ERP si olmayan sanayi kuruluşlarına ERP ve MES Projelerini eşzamanlı bir Proje ekibiyle uygulamalarını tavsiye ediyoruz.

MES İLE ERP ENTEGRASYONU :

Ülkemizde de , dünyada da üretilen MES yazılımları ERP’lerle entegre olduğunda büyük bir verimlilik sağlıyor. O nedenle tüm üreticiler mevcut ERP’ler ile kolaylıkla entegre olabilen MES yazılımları geliştirmişlerdir. Böylece MES üreticileri yazılımlarının potansiyel müşterilere tanıtımında kolay bir yol sağlıyorlar. Tabii ki ERP olan bir işletmede MES yazılımı kullanımına karar verildiğinde seçilecek MES mevcut ERP’ye anında hazır bir entegrasyona sahip olmayabilir. Böyle durumlarda entegrasyon katmanının yazılması için ekstra bir efora ihtiyaç olacağı açıktır.

MES İMPLEMENTASYON PROJESİ NASIL YÜRÜTÜLÜR ?

MES uygulamasına kararı da , ve karar sonrasında uygulamasını da mümkün olduğu kadar geniş bir takıma yaygınlaştırabilmek , başarı için en önemli şartlardan biridir. Bir diğer önemli olmazsa olmaz şart ise bu şirketin tüm birimlerinin temsilcilerinden oluşan takımı kuran kişinin en tepe yöneticisi olması , onlara gerekli motivasyonu daha seçim kararı aşamasında vermesi bakımından önemlidir. Yani bir Üretim İşletmesi ERP ile entegre çalışarak şirket verimliliğini artıracak bir MES Projesine geçişde karar aşamasından sonuna kadar bir takım çalışması yürütmelidir. Bu çalışmada şirket Proje Ekibi , MES Yazılım Proje Ekibi ile entegre olmalı ve uyumlu bir çalışma atmosferi yaratmalıdır.

Proje başlangıcında işletmedeki her birim MES uygulamasında kendisinin nasıl bir ekran, ya da ekranlar ile mevcut işlerini yürütmek istediğini ortaya koyma çalışması yapmalıdır. Bu çalışma MES Yazılım üreticisinin yaşamış olduğu yüzlerce deneyimden de yararlanma şansına sahip olduğu gibi , kendi işletmesindeki günlük işleyişi de izleme ekranları oluşturabilecektir. MES uygulamasına geçmeye karar vermiş işletmelerin başlangıç ( kick-off ) toplantısından itibaren proje ekibiyle adım adım yapılan toplantılarda bu ekranları oluşturmaları mümkündür.

Her birimin kendi görmek istediği ekranları , uyarı ve alarmları , istatistik rapor mekanizmalarını Yazılım Proje Ekibi ile birlikte geliştirmesinden sonra geriye kalan işler bilgi ve veri girişlerinin doğru olarak ve doğru zamanda toplanmasını sağlayacak donanım ve teçhizatının planlanmasıdır. Bu konuda da Yazılım Üreticisinin deneyimleri önem taşımaktadır. Sensörler , PLC sinyalleri , barkod , RFID uygulamaları ve Yaygın , fabrika içi geniş band internetin olduğu yerlerde IoT donanımları gereken bilgi ve veri toplama imkanını sağlayacaktır.

Endüstri 4.0 seviyesine geçebilmek için ülkemizdeki üretim tesislerinin ERP ve MES uygulamasını Dijitalleşme adımlarının temeli olarak düşünmeleri , planlamaları gerekmektedir. Gelişmiş , çağdaş ülkelerdeki ERP ve MES uygulama ve verimlilik rakamlarına ulaşmak en büyük dileğimizdir.

MES OLGUNLUK SEVİYESİ NASIL ÖLÇÜLÜR ?

Bir İşletmede MES uygulama seviyesinin olgunluk derecesi ölçümü için aşağıda Şekil 2,3 ve 4 ‘de bir örnek çalışması yapılmıştır. Burada seçilen parametreler her işletmenin kendi özeline göre yapılmalıdır. Bu radar tablosunda 1 puana kadarki kısım “Öğrenme” seviyelendirmesidir. Yani şirket birimlerinin MES konusundaki bilgi seviyesidir. 2Puana kadarki kısım ise “Benimseme” seviyesidir. Tabii ki her bir işletme birimi için bu tablo çalışılmalı , sonra tüm birimlerin bir mantıklı ortalaması son tabloya yansıtılmalıdır. 3 Puan seviyesi Uygulamaya geçen birimdeki uygulama seviyesidir. 4 Puana kadarki puanlama “Yaygınlaşmanın seviyesidir. 5 Puana kadarki seviyeler ise “İçselleştirme” dediğimiz işletme birimlerindeki uygulamaların bir günlük yaşam tarzına dönüşecek kadar içselleşmesidir.

MES DURUMU TESPİT VE İZLEME RADARI

Şekil 2 .Radar Parametreleri ve örnek notlar tablosu